Ældre Kosmos og Kontaktbreve

Redaktion: Thora Hammarlund.

23. Time

Ĉiutage kiam s-ro Hansen finis sian matenmanĝaĵon, li legas la gazeton. Do kiam li forlasas la tablon kaj prenas la gazeton, li estas legonta la gazeton. Kiam li sidas en la aposeĝo kaj legas la gazeton, li estas leganta la gazeton. Leginte ĝin, li formetas ĝin por rapidi al la kontoro, li do estas leginta la gazeton.

S-ro Hansen estas tre preciza homo, kaj hieraŭ je precize la sama horo, li forlasis la tablon por preni la gazeton, li do estis legonta la gazeton. Kiam li sidis en la aposeĝo kaj legis fervore, li estis leganta la gazeton. Kaj poste kiam li formetis ĝin kaj rapidis al la kontoro, li estis leginta la gazeton.

Kaj ĉar li estas tiel preciza homo, ni scias, ke morgaŭ je precize la sama horo, s-ro Hansen forlasos la tablon por preni la gazeton, li do estos legonta la gazeton. Kaj kiam li sidos en la aposeĝo, li estos leganta la gazeton. Kaj poste, kiam li foriros al la kontoro, li estos leginta la gazeton.

Se la gesinjoroj Hansen estus riĉaj, ili ŝatus havi du ekzemplerojn de la gazeto. Forlasante la tablon ili do ambaŭ estus legontaj la gazeton, kaj kiam ili sidus en la aposeĝoj, ili ambaŭ estus legantaj la gazeton, kaj poste ili ambaŭ estus legintaj la gazeton.

De vil sikkert give mig Ret i, at nu, hvor De ser de sammensatte Tider sat op i Sammenhæng, ser de slet ikke saa halsbrækkende ud, men tværtimod meget simple og ligetil.

mateno - Morgen
horo - Time
seĝo - Stol
ekzemplero - Eksemplar

preciza - præcis
sama - samme

fini - slutte
manĝi - spise
rapidi - skynde sig
apogi - læne
scii - vide
sati - holde af
meti - lægge

ĉiutage - hver Dag
ambaŭ - begge

Det lille Forholdsord "je" anvendes, naar det er umuligt at anvende noget af de almindelige Forholdsord. Dette skal selvfølgelig ikke forstaas saadan, at man kan bruge det, saa snart man ikke kan komme i Tanke om noget bedre. Men paa alle de nationale Sprog benyttes Forholdsordene med en vidunderlig Mangel paa Logik. Naar vi f.Eks. siger "om en Time", har Ordet "om" ganske mistet sin oprindelige Betydning: om - omkring. Paa Esp. oversættes det "post unu horo" - efter en Time, hvilket er mere logisk, da der er Tale om, hvad der skal ske efter en Times Forløb. Men "ved den samme Tid" er straks vanskeligere. "ĉe" kan ikke bruges, da det betyder "hos" eller "ved" (ved Siden af), og der findes intet andet Forholdsord, der dækker Begrebet logisk. Derfor Ordet "je", "je la sama horo".